Cúng Rằm tháng 7 và gia tiên người Việt mình hay quan niệm rằng xếp 6 bát trên mâm cúng để cho đủ mâm, nhưng thực chất cách xếp đó sai lầm mà hầu như đa số mọi người đều mắc phải. Dưới đây Vạn Sự sẽ lí giải tại sao nó lại sai để từ đó mọi người có thể rút kinh nghiệm cho việc cúng Rằm tháng 7 sắp tới.
1. Quan niệm của người Việt xưa
Theo quan niệm dân gian, tháng 7 âm lịch là tháng các vong linh được cho phép ra khỏi Quỷ Môn Quan (cổng địa ngục) để quay về trần gian. Vậy nên Rằm tháng 7 không chỉ là ngày Rằm thông thường mà nó còn là ngày Xá tội vong nhân và đồng thời là ngày lễ Vu lan báo hiếu cha mẹ. Chính vì thế mà vào ngày này, người Việt rất coi trọng việc thờ cúng để cầu cho cả gia đình bình an, xua đuổi mọi vận xui đeo bám.
Lễ Vu Lan vốn là một phong tục đẹp trong văn hóa Phật giáo và được người dân gìn giữ và lưu truyền cho đến ngày nay. Theo đó, nguồn gốc của lễ này bắt nguồn từ sự tích về lòng hiếu thảo của bồ tát Mục Kiều Liên. Lúc còn sống, mẹ của ông làm nhiều điều ác, thậm chí xúc phạm chư Tăng nên khi chết bị đày xuống địa ngục làm kiếp ngạ quỷ. Thương xót mẹ nhưng không có cách nào cứu được, ông đã được đức Phật chỉ cách phải cúng chư Tăng vào dịp Rằm tháng 7. Ngoài ra còn phải nhờ phước lực của mười phương chư Tăng mới cứu được mẹ thoát khỏi những khổ đau nơi địa ngục.
Sau khi làm theo lời dạy của Đức Phật, mẹ của bồ tát Mục Kiều Liên đã được giải thoát. Phật cũng dạy rằng, ai muốn báo hiếu cha mẹ, qua đó bày tỏ lòng thành kính với bậc sinh thành và ơn trên thì cũng nên làm theo cách này, ngày lễ Vu Lan ra đời kể từ đó.
Mâm cúng lễ Vu Lan có thể chuẩn bị đồ mặn hoặc đồ chay tùy gia đình. Nhưng theo quan điểm của Phật giáo nên làm cỗ chay vì đạo Phật dạy không được sát sanh. Cũng không cần chuẩn bị mâm cúng hoành tráng, mà quan trọng hơn cả là đồ cúng lễ phù hợp với hoàn cảnh gia đình, được thực hiện một cách trang nghiêm và thành tâm.
2. Mâm cỗ Vu Lan
Để cúng Vu Lan, mâm cỗ bạn có thể chuẩn các món mặn hoặc thuần chay tùy theo điều kiện của mỗi gia đình. Nhưng theo quan niệm và truyền thống của người Việt, cúng Vu Lan với mâm cỗ chay sẽ tốt hơn. Mâm cỗ không cần linh đình, nhiều món, chỉ cần phù hợp với điều kiện gia chủ và được thực hiện một cách thành tâm, trang nghiêm.
Nếu là mâm cúng mặn sẽ bao gồm các món ăn truyền thống của người Việt như bánh chưng, giò, chả, nem rán, món xào, canh, xôi…Còn nếu là đồ chay thì bao gồm 5-7 món như nem chay rán, xôi đỗ (xôi dừa, xôi ngô), một món xào chay, một món canh chay, giò chay và rau củ luộc…chung quy là các loại đậu và rau củ hoặc các món mà gia chủ thích.
Nếu cúng chay tại nhà thì mâm cỗ lại càng đơn giản hơn như hương, hoa, oản đường, xôi trắng hoặc xôi chè hoặc bánh trôi bánh chay, các loại quả (từ 3-5 loại). Các loại hoa thường dùng để cúng Vu lan như hoa hồng, hoa huệ, hoa sen hay mẫu đơn… Thông thường làm mâm cỗ chay với mục đích cho con cháu sau này của gia chủ hưởng lộc.
Vào ngày này, mỗi gia đình nên lên chùa làm lễ Vu Lan, cầu siêu tỏ lòng báo hiếu với ông bà tổ tiên. Sau đó, nên làm một mâm cơm thắp hương lên bàn thờ phật và bàn thờ gia tiên.
3. Xếp bát trên mâm cúng gia tiên
Về việc xếp bát cúng gia tiên, theo nhà nghiên cứu và chuyên gia văn hoá và tín ngưỡng Nguyễn Xuân Cường (Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn văn hoá tín ngưỡng Việt Nam) chia sẻ trên báo Lao Động: “Trong ngày cúng Lễ Vu Lan (rằm tháng 7) bao giờ cũng phải cúng tổ tiên nhà mình. Người ta thường chuẩn bị đồ cúng “trên chay dưới mặn”. Tức là trên hoa quả, dưới là cỗ mặn. Các món được chuẩn bị tùy theo điều kiện của mỗi gia đình, hoặc nấu các món ăn khi xưa ông bà tổ tiên của mình thích.
Chúng ta thường xếp 6 bát trên mâm cúng gia tiên là sai lầm vì việc xếp đồ cúng hay bát đều có các quy tắc riêng. Theo chuyên gia thì nếu người nào là trưởng tộc, thì chỉ cúng xôi và thủ lợn, đuôi lợn và 9 bát xếp chồng lên nhau, 9 đôi đũa. Nếu không có lợn thì cúng gà.
Nếu không phải con trưởng thì cúng 1 mâm cơm gồm nhiều đồ ăn và 5 cái bát tượng trưng cho ngũ đại đồng đường. Các gia đình nhớ là phải xếp bát chồng lên nhau.
Nhiều Người Việt lâu nay thường lầm tưởng xếp 6 cái bát, để các cụ ngồi thành một mâm, thực ra không phải vậy. Số lượng bát cúng tùy thuộc vào việc bạn là con trưởng hay con thứ, tượng trưng cho các đời trong dòng tộc. Trên mâm cúng cũng có lễ nghi, phép tắc và cả thứ bậc.
Ngoài ra quan niệm dân gian cho rằng vào lễ Vu Lan, con cháu được khuyên rằng nên làm việc thiện, bố thí cho người nghèo, giúp đỡ người khốn khổ là một cách để thể hiện lòng biết ơn, báo đáp người đã khuất. Để tưởng nhớ đến ông bà, cha mẹ đã khuất núi, thế hệ sau nên nhắc nhở cho con cháu sống noi gương theo truyền thống hiếu đạo của người Việt.
Với những lời khuyên của chuyên gia, chắc chắn rằng bạn đã biết lý do tại sao xếp 6 bát trên mâm cúng gia tiên Rằm tháng 7 là sai mà hầu như ai cũng mắc phải. Qua bài viết của đồ cúng trọn gói Vạn Sự với những kiến thức mới về việc cúng Rằm tháng 7, hy vọng sẽ cho bạn kinh nghiệm để sắp xếp và bày trí một mâm cỗ cúng gia tiên một cách đầy đủ và chính xác hơn.
